ا
ستنلی کوبریک ( Stanley Kubrick ) در 26 جولای 1928 در محله منهتن نیویورک در خانواده ای یهودی به دنیا آمد. استنلی کوبریک اولین فرزند خانواده ژاک لئونارد کوبریک و همسرش گرتورد بود. اجداد کوبریک از مهاجران یهودی ساکن اتریش بودند.
پدر استنلی کوبریک در 12 سالگی شطرنج را به او آموخت و در سن 13 سالگی کار با دوربین عکاسی و فیلم‌برداری را به صورت آماتور فراگرفت. در نوجوانی به موسیقی جاز علاقه پیدا کرد و می‌خواست که یک نوازنده درام شود. استنلی کوبریک در دوران دبیرستان به وسیله دوربینی که از پدرش هدیه گرفته بود، به طور جدی به عکاسی پرداخت و به زودی به عنوان عکاس رسمی مدرسه شناخته شد. بعد از فارغ التحصیلی، عکس‌های خود را برای مجله نیویورکی “لوک” فرستاد. استنلی کوبریک در سال 1946 به عنوان یکی از خبرنگاران تمام وقت مجله شناخته شد.
استنلی کوبریک فعالیت فیلمسازی خود را با ساخت مستند آغاز کرد و پس از آن فیلمهای بلندی که بیشتر اقتباس های ادبی بودند را ساخت؛ فیلمهایی چون “ترس و هوس”، “راههای افتخار”، “اسپارتاکوس”، “دکتر استرنج‌لاو”، “یک اودیسه فضایی: 2001”، “پرتقال کوکی”، “تلألو (درخشش)”، “غلاف‌تمام فلزی” و “چشمان کاملا بسته”.
این کارگردان آمریکایی از معدود فیلم‌سازان “کمال گرا” در تاریخ سینما است و برخی منتقدان وی را در کنار اورسن ولز، از نوابغ دنیای سینما می‌دانند که تعدادی از جنجالی‌ترین فیلمهای تاریخ سینما را ساخته است. یکی از ویژگی‌های بارز فیلمسازی استنلی کوبریک ، علاقه فراوان او به اقتباس از آثار ادبی بود.
استنلی کوبریک در 7 مارس سال 1999 بر اثر حمله قلبی درگذشت. وی از جمله کارگردان‌های تاریخ سینماست که جایزه اسکار به او تعلق نگرفت. کوبریک پیش از اکران عمومی آخرین فیلمش، یعنی “چشمان کاملا بسته” درگذشت.
فیلم شناسی استنلی کوبریک
استنلی کوبریک به دقیق بودن بیش از حد و نمایش همه جزئیات در فیلم‌هایش شهرت داشت. وی در فیلمسازی مقررات و محدودیت‌های خاص خود را که متمایز از هالیوود بود، اعمال می کرد.
دستاوردهای کوبریک در عرصه فیلمهای مستند
کوبریک در سال 1951 به تشویق دوستش، “آلن سینگر” مستند کوتاه “روز مبارزه” را که داستان زندگی یک مشت زن بود را با هزینه شخصی ساخت که پس از مشکلاتی فیلم را به شرکت ” RKO” فروخت. او پس از رها کردن کار در مجله لوک دومین مستند کوتاهش را با نام “کشیش پرنده” در همان سال و با سرمایه‌گذاری RKO ساخت. دو سال بعد مستند سوم خود “ملوانان” را ساخت. این سه فیلم تنها دستاوردهای کوبریک در عرصه فیلمهای مستند بودند.
“بوسه قاتل” سرآغاز فیلمهای بلند
کوبریک در سال 1953 اولین فیلم داستانی خود را با نام “ترس و هوس” ساخت که داستان گروهی سرباز بود که در جنگی خیالی پشت خطوط دشمن گیر افتاده بودند.
او فیلم “بوسه قاتل” را در سال 1955 ساخت که این فیلم را سرآغاز فیلمهای بلند او می‌نامند؛ این فیلم جایزه بهترین کارگردان سال را از جشنواره لوکارنو برای او به‌همراه آورد و پس از آن در سال 1956 اولین فیلم حرفه‌ای با حضور بازیگران و عوامل حرفه‌ای در فیلم “قتل” را تجربه کرد.
“راه های افتخار” با مضمون ضد جنگ
کوبریک در 1957 دوباره به سراغ یکی از مضامین مورد علاقه‌اش رفت و فیلمی ضد جنگی با عنوان “راههای افتخار” را ساخت. این فیلم براساس رمانی از “همفری کاب” بود که جایزه “ربان نقره‌ای” بهترین کارگردانی و بهترین فیلم خارجی را از جوایز فیلم ایتالیا کسب کرد که البته جنجالهایی را نیز به دنبال داشت.
نمایش فیلم بدلیل ترسیم چهره منفی از ارتش فرانسه، در این کشور ممنوع شد. در اسپانیا نیز بخاطر نگرش ضد نظامی‌اش از سوی ژنرال فرانکو ممنوع اعلام شد و در سال 1986 در حالیکه 11 سال از مرگ فرانکو می‌گذشت اکران شد. در آلمان بخاطر حفظ روابط با فرانسه به مدت 2 سال از نمایش فیلم جلوگیری به عمل آمد.
در این فیلم در زمان جنگ جهانی اول ارتش فرانسه در یک حمله غیرممکن سعی می‌کند تا کمی از خاک تصرف شده توسط دشمن را باز پس گیرد که شکست می‌خورد. بنابراین ارتش برای جلوگیری از انتقادها سه سرباز را به علت عقب‌نشینی در هنگام حمله و سرپیچی از دستورات به پای میز محاکمه می‌کشاند.
“اسپارتاکوس” فیلمی درباره برده های روم باستان
کوبریک در فاصله سال‌های 1957 تا 1959 با اینکه تحت قرارداد کمپانی فیلمسازی “مترو گلدوین مایر” بود، هیچ فیلمی نساخت. او در 1960 به جای “آنتونی مان”، فیلم “اسپارتاکوس” را کارگردانی کرد؛ فیلمی درباره بردگان در روم باستان، که به‌رغم نظر کوبریک از فیلمهای خوب او محسوب می‌شود.
اسپارتاکوس حاصل کار دو کارگردان، دو سال کار و بیش از 12 میلیون دلار هزینه است. کرک داگلاس، که بازیگر اصلی و مدیر تولید فیلم بود، مسئولیت اخراج کارگردان اول فیلم (آنتونی مان) را به‌عهده داشت.
“لولیتا” اقتباسی از نویسنده ای معروف
کوبریک در سال 1962 فیلم “لولیتا” را ساخت. وی، “لولیتا” را براساس داستانی از نویسنده معروف “ولادیمیر نابوکوف” ساخت اما در طرح داستان آن تغییرهای اساسی داد. کوبریک با مهارت جزییات داستان را به تصویر درآورد و موفق شد متن پیچیده داستان نابوکوف را به فیلم سینمایی قابل قبولی تبدیل کند. این فیلم در همان سال نامزد شیرطلای جشنواره ونیز شد.
“دکتر استرنج لاو” کمدی سیاه از کوبریک
کوبریک در سال 1964 فیلم “دکتر استرنج لاو” را به سینما آورد؛ نوعی کمدی سیاه همراه با طنز تلخ. این فیلم نامزد اسکار بهترین فیلم و بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه بودعلاوه بر آن جایزه ربان نقره‌ای بهترین کارگردانی و بهترین فیلم خارجی را از قدیمی‌ترین جوایز فیلم ایتالیا کسب کرد.
“ادیسه فضایی؛ 2001” فاقد معرفت شناسی الهی
4 سال بعد، کوبریک “یک ادیسه فضایی؛2001” براساس رمانی از “آرتور.سی کلارک”، نویسنده آمریکایی را ساخت این فیلم که دیدگاه “کوبریک” درباره دنیای صنعتی و عصر ماشینی را به‌تصویر می‌کشید، نامزد اسکار بهترین کارگردانی بود و توانست جایزه بهترین جلوه‌های ویژه را از اسکار بگیرد.
بن مایه هستی شناسانه آثاری نظیر “اودیسه فضایی 2001” کوبریک فاقد معرفت شناسی الهی است. در این فیلم تاکیدات داروینیستی فیلم با هستی شناسی الهی در تضاد قرار می گیرد.
سانسور “پرتقال کوکی”
استنلی کوبریک در سال 1971 “پرتقال کوکی” را براساس کتابی از “آنتونی بورگس” ساخت که کند و کاوی در نبرد خیر و شر و اوج بدبینی او به انسان است. این فیلم نامزد اسکار بهترین کارگردانی، بهترین فیلم و بهترین فیلم‌نامه بود. هم کتاب و هم فیلم “پرتقال کوکی” در امریکا مورد سانسور قرار گرفتند و کاتولیک‌ها علیه آن موضع تندی اتخاذ کردند. انتشار این کتاب به دلیل خشونت بیش از حد ممنوع اعلام شد.
“بری لیندون” یک اقتباس ادبی دیگر
فیلم بعدی کوبریک بازهم یک اقتباس ادبی بود. “باری لیندون” براساس کتابی از “ویلیام تاکری”، داستان بی‌ظرفیت بودن انسان هنگام دست یافتن به ثروت را نشان می‌دهد. این فیلم نیز اگرچه مانند بسیاری از آثار او نامزد اسکار بهترین کارگردانی، بهترین فیلم و بهترین فیلم‌نامه بود، اما توانست جایزه بافتا بهترین کارگردانی را برای او به‌همراه آورد.
“غلاف تمام فلزی” فیلم ضد جنگ و جنجالی
استنلی کوبریک نیز در سال 1987، فیلم ضد جنگ و جنجالی “غلاف تمام فلزی” را ساخت که داستان آن درباره فرمانده بداخلاق و انعطاف‌ناپذیری است که تربیت یک عده سرباز تازه‌کار را به عهده می‌گیرد ولی در این میان سخت‌گیری‌ها او باعث ایجاد اتفاقات دردناک و دلخراشی می‌شود.
ساخت فیلمهای جنگی از سال‌های اولیه شکل‌گیری صنعت سینما در آمریکا وجود داشته ولی آنچه مسلم است همواره هالیوود با توجه به سیاست‌های خارجی آمریکا، تصویرگر هر یک از جنگ‌ها بوده است.
آخرین فیلم کوبریک
آخرین فیلم او در سال 1999 و با فاصله 12 سال بعد از فیلم قبلی ساخته شد؛ فیلمی پیچیده و توصیف روابط بین زن و مرد و مسئله وفاداری و خیانت. “چشمان کاملا بسته” که از جشنواره ونیز موفق به کسب جایزه شد.
آثار استنلی کوبریک
- “روز مبارزه” مستند، محصول سال 1950
- “کشیش پرنده” مستند، محصول سال 1951
- “ترس و هوس” محصول سال 1953
- “بوسه قاتل” محصول سال 1955
- “قتل” محصول سال 1956
- “راههای افتخار” محصول سال 1957
- “اسپارتاکوس” محصول سال 1959
- “لولیتا” محصول سال 1962
- “دکتر استرنج‌لاو” محصول سال 1964
- “یک اودیسه فضایی: 2001” محصول سال 1968
- “پرتقال کوکی” محصول سال 1971
- “باری لیندون” محصول سال 1975
- “تلألو (درخشش)” محصول سال 1980
- “غلاف‌تمام فلزی” محصول سال 1987
- “چشمان کاملا بسته” محصول سال 1999
استنلی کوبریک و جک نیکلسون در پشت صحنه فیلم درخشش ( تلالو ) – The Shining
منابع : ویکی پدیا / شخصیت نگار
